Bram Stadhouders (1987) verkent in zijn improvisaties de grenzen tussen ambient, hedendaagse elektronische muziek en vrije jazz. Een atmosferische, lyrische stijl kenmerkt de vijf cd’s die hij inmiddels maakte, met zijn trio met toetsenist David Hoogerheide en slagwerker Onno Govaert of met andere improviserende musici als zangeres Sidsel Endresen en drummer Jim Black. In 2012 werd aan hem, als jongste ooit, de prestigieuze compositieopdracht van het North Sea Jazz Festival toegekend. Dat leidde tot de negendelige suite Henosis, voor zijn trio en acht leden van het Nederlands Kamerkoor onder leiding van Klaas Stok. ‘Vergeet je kapsel maar, want je haren staan stijf naar achteren als de symbiosekrachten die vanaf het podium waaien de toegestane limiet ver overschrijden’, schreef de Volkskrant na de première van Henosis in 2012. De productie was ook te zien en te horen tijdens November Music 2013 en gaat nu in reprise tijdens de November Music Dag in het Muziekgebouw aan ’t IJ (in het Bimhuis) in Amsterdam, op 27 april 2014.
Was de bijzondere combinatie van koor en improvisatietrio een voorwaarde van de compositieopdracht?
Er waren geen voorwaarden, behalve dat het werk moest passen in het tijdslot van de concerten, zo’n zeventig minuten. En ik kreeg het advies van de jury om iets anders te doen dan dat wat ik normaal deed. Ik wilde altijd al iets met koor doen, en mijn eerste idee was een stuk te schrijven voor koor en tien muzikanten. Maar dat bleek al gauw te ingewikkeld, dus toen werd het mijn eigen trio.
Je bent een improviserend musicus, nu moest je opeens een stuk componeren. Hoe ging je te werk?
Ik ben thuis op de computer, met een klein keyboard en een synthetisch koorgeluid, al improviserend aan het werk gegaan. Ik had geen ervaring met het uitschrijven van die improvisaties. Toen ik al behoorlijk veel op papier had staan ben ik naar de dirigent gegaan, en die heeft me een paar goeie tips gegeven. Het ‘complete’ stuk klonk in de praktijk wel wat anders dan op mijn keyboardje, maar vooral beter. We hebben zes keer drie uur gerepeteerd. En dat was genoeg. Toen kon ik nog wat dingen veranderen en bijwerken.
Dit was dus een nieuwe ervaring voor jou?
Ik vond het heel bijzonder om het verschil in cultuur te ervaren, hoe de klassieke musici met muziek omgaan en met elkaar. De verhoudingen zijn natuurlijk veel hiërarchischer dan in de improvisatie. De koorleden moeten doen wat de dirigent aangeeft, die weer moet doen wat de componist heeft voorgeschreven. Door het Henosis-project heb ik ontdekt hoe leuk ik het vind om met klassieke musici te werken: ze zijn technisch verschrikkelijk goed, ze hebben vaak een hele mooie klank en ze proberen jouw muziek zo goed mogelijk te vertolken! In de koorpartijen zitten een paar stukjes waar ik van de zangers vraag om het klanklandschap zelf aan te vullen met geluiden die zij bij die passages vinden passen, maar dat is hooguit 5% van het geheel. De rest is uitgeschreven. De partijen van het trio zijn vrijer, de ritmes en de baslijnen liggen vast, maar verder is er veel ruimte voor improvisatie.
En de titel, Henosis?
Voor titels verzin ik een betekenisloos woord of ik zoek een mooie vertaling voor een bestaand woord. In dit geval had ik voor de hele suite als titel ‘eenheid’ en dat vond ik in het Oudgrieks het mooist klinken: henosis. Twee delen hebben Engelse titels, de andere zeven fantasietitels: Heraldorr, Vikpitak, Ralkesfa. Het koor zingt ook geen tekst, maar klanken die ik bij de muziek vond passen: klinkers, of woorden als sa, mi, re. Muziek moet wat mij betreft abstract zijn, zodat je fantasie aan het werk gaat.’
Trio Bram Stadhouders, Nederlands Kamerkoor: Henosis. Bimhuis, 27 april 2014, 16.30 uur. Onderdeel van de November Music Dag in het Muziekgebouw aan ’t IJ, met verder Nieuw Amsterdams Peil, Godelieve Schrama & Wouter Snoei, Dyane Donck & Ensemble Gending, en een installatie van Horst Rickels.