Jacqueline Oskamp maakt in de aanloop naar HF 2014 een serie van drie interviews met Martijn Padding. Zijn opera 'Laika' gaat volgend jaar juni bij DNO in première. Hoe zien de laatste maanden van voorbereiding eruit voor een componist? Deel 1, de laatste akte
Mozart en Rossini dienen als voorbeeld: Laika wordt een tragi-komische opera met veel actie, liefde, seks en bloed. Toen Martijn Padding vier jaar geleden door Pierre Audi werd uitnodigd om voor het Holland Festival een opera te schrijven, moest hij meteen terugdenken aan zijn laatste muziektheaterstuk, Tattooed Tongues uit 2002. Bij gebrek aan producent stampte hij dat samen met librettist Friso Haverkamp uit de grond – een energieslurpende onderneming. ‘Nu kwam Pierre met het voorstel een team om mij heen te formeren. Wat wil je nog meer? Ik vond dat zo chique.’
De gesprekken met Audi waren open. ‘We hebben veel potentiële onderwerpen besproken, die één voor één niet geschikt bleken. Ik wist meteen dat ik met Frans Thomése als librettist wilde werken. Zijn werk heeft veel gemeen met mijn muziek: de omslag van het vulgaire naar het melancholieke. Veel vrolijkheid aan de oppervlakte, maar daaronder ook iets diepzinnigs. Eigenlijk is hij een volstrekte Stravinskiaan, alleen weet hij dat zelf niet. Hij beschouwt zichzelf als Wagneriaan.’
‘Ik ben met Frans om de tafel gaan zitten en heb gezegd dat ik een aansprekend onderwerp zocht, iets wat met de 21ste eeuw te maken heeft. Hij zei onmiddellijk: ‘Dan moet het over een televisiestudio gaan. De tv-presentatoren zijn de koningen en koninginnen van vandaag. De Van Nieuwkerken regeren de tv.’ Dat vond ik zo’n goede analogie!’
Laika gaat over de succesvolle televisiepresentator Robbert, die de opwinding van het publieke leven beu is en zichzelf wil terugvinden. Wellicht lukt dat in de ruimte: hij besluit voor eeuwig op reis te gaan door het heelal, verlost van de kijkcijferterreur én van zijn dominante moeder.
Driekwart jaar maakten Padding en P.F. Thomése (zoals zijn officiële schrijversnaam luidt) lange wandelingen, hingen rond in kroegen en bezochten samen tal van opera’s. ‘We hebben eindeloos over Robbert gekletst, over de andere personages gefantaseerd en ideeën verzameld. Bijvoorbeeld dat het écht over die wereld moet gaan en er daarom ook reclame in moet zitten.’ Op zeker moment werd Padding nerveus: P.F. Thomése bleef maar rondlopen en fantaseren. Wanneer ging hij nou eens aan het werk? ‘Hij heeft me uitgelegd dat hij pas kan gaan schrijven als hij in zijn hoofd alle karakters tot in de finesses heeft uitgewerkt. Dat is zijn werkwijze. Uiteindelijk was de tekst in twee à drie maanden klaar.’
Martijn Padding zit aan tafel in de huiskamer met ruim vierhonderd pagina’s partituur voor zich. Drie aktes zijn klaar, de vierde is hij aan het instrumenteren. Twee jaar van gedisciplineerd componeren heeft zijn vruchten afgeworpen, want hij vermoedt een paar weken voor de deadline, eind januari, klaar te zullen zijn. P.F. Thomése, voor wie het genre libretto nieuw was, kwam met zestig bladzijden tekst op de proppen (‘Het dreigde drie uur muziek te worden!’), maar van hoog niveau. ‘Ik heb het voorgelezen aan mijn vrouw en dochter en we lagen dubbel van het lachen. Het inkorten laat hij aan mij over. Ik probeer de essentie uit de zinnen te filteren. De bijzinnen snijd ik weg en dan hou je prachtige, poëtische vergezichten over.’
Het hoort bij de werkwijze van Padding om nauw contact te houden met de musici voor wie hij schrijft. Zo heeft hij alle zangers al eens over de vloer gehad om hun partijen uit te proberen. Hij moedigt ze aan om met eigen suggesties te komen en tenor Marcel Beekman liet zich dat niet twee keer zeggen. ‘Marcel speelt een kok, een proleterige figuur die voortdurend met het dienstmeisje loopt te flikflooien. Marcel wilde graag dat zijn personage aan het eind een serieuzere kant zou tonen. Dus ik heb Frans gebeld en gezegd: ‘De kok wil méér! Kunnen we iets verzinnen?’ Frans heeft de tekst veranderd, waardoor de kok nu blijk geeft van diepgang en daardoor ook anders gaat zingen.’
Het schrijven voor stem is ‘volstrekt nieuw’ voor Padding. ‘Ik had tot nu toe weinig vocale muziek geschreven en ik heb mezelf de opgave gesteld om melodieuze, goed zingbare en goed verstaanbare lijnen te schrijven. De muziek is vanuit de stem gedacht, net zoals Monteverdi dat deed.’
(wordt vervolgd)