Première Abrahamsen
In Berlijn ging op 21/12 Let me tell you van Hans Abrahamsen in première, een cyclus voor sopraan Barbara Hannigan. In maart staat ons in de ZaterdagMatinee de Nederlandse première te wachten, derhalve luisterde Telegraaf-recensent Thiemo Wind mee in de Digital Concert Hall van de Berliner Philharmoniker, bij gelegenheid onder leiding van Andris Nelsons. ‘Los van enkele extatische momenten is de muziek droomachtig en evocatief. De melancholie viert hoogtij, de celesta maakt overuren. Toch doet deze klankpoëzie nergens kitscherig aan.’ Over Hannigan: ‘Zelfs langs digitale weg zorgde Hannigans intense voordracht voor gloeiende oren. De sopraannoten konden zo hoog niet zijn of zij zette ze ijzingwekkend zuiver neer.’ (Telegraaf, 23/12) Op 1 maart te beluisteren in de NTR ZaterdagMatinee
Zappa
‘Eindelijk weer eens’ kopt het Parool op 18/12. Erik Voermans verheugt zich op de uitvoering van The Yellow Shark, een in 1992 voor Ensemble Modern geschreven suite van 19 stukken ‘uiteenlopend van kamermuziek, werken voor groot ensemble, improvisaties en zappaiaanse mafketelarij’. Dezer dagen speelde ensemble Insomnio het stuk vijf keer. Volgens dirigent Ulrich Pöhl is de muziek ‘Lastig, maar niet onspeelbaar. G-spot tornado kan je in één repetitie neerzetten. Maar Outrage at Valdez of Get whitey zijn ritmisch heel lastig. Om te weten hoe je dat het beste kunt repeteren, zouden er al tien ensembles moeten bestaan die het spelen.’
Als Parool-collega Roeland Hazendonk uiteindelijk de recensie schrijft over de uitvoering in het Muziekgebouw aan ’t IJ op 20/12 krijgt die er flink de blues van te pakken. In de context van het concert beweert hij: ‘Niet alleen de moderne klassieke muziekcultuur van eind vorige eeuw is dood, ook de avant-garde rock is weg. Pierre Boulez mag als laatste mohikaan straks het licht uitdoen.’ Nu ja. Over het concert: ‘De stukken [...] die het meest aan zijn werk met The Mothers of Invention refereren, zijn het beste. De G-spot tornado is een geweldig swingende combi van big band, pop en die als barokke slingers krullende melodielijnen waarop Zappa patent had. Get whitey en Outrage at Valdez hebben bijzondere, melancholiek vervreemdend lyrische melodieën die niemand anders dan Zappa kon bedenken. (Parool, 23/12, ***)
Rosenkavalier
Mischa Spel (NRC, 23/12,***orkest en regie, ****zang) en Biëlla Luttmer (Volkskrant, 19/12, *****) bekeken bij de Vlaamse Opera de Strauss-klassieker Rosenkavalier in regie van de bekende Tarantino-acteur Cristoph Waltz. Luttmer is enthousiast over de regie: ‘natuurlijk invoelbaar spel’, en zangers: ‘Mooi dat de acteurskwaliteiten van de cast hand in hand gaan met eersteklas stemmen. Het warme koper van Maira Bengtsson en de zilverige frisheid van Christiane Karg blijven de hele avond spannend. Stella Doufexis (Octavian) bloeit op nadat ze in de eerste acte een sluiertje van haar stem moest poetsen.’ Ook Spel meent: ‘De grootste troef van de voorstelling vormen de zangers.’ Dirigent Dmitri Jurowski krijgt nogal wat kritische noten te kraken. Spel: ‘Jurowski leidt zijn eerste Strauss-opera en zou zeker nog bij dirigenten als Jansons en Harnoncourt in de leer kunen over thema’s als “de sensualiteit van de wals” en het scheppen van helderheid in de Straussiaanse gelijktijdigheid van muzikale gebeurtenissen.’
Luttmer: ‘De zwakste schakel in deze Rosenkavalier is de dirigent. Aan [...] Jurowski zijn tere halftinten niet besteed. Hij laat zijn musici te vaak groot en bralllerig uitpakken - een aanpak die vloekt met Waltz’ gedetailleerde maatwerk.
Nog te zien in Antwerpen t/m 28/12, daarna in Gent t/m 18/1
Filmmuziek Planet earth in Ziggo Dome
Erik Voermans interviewde filmcomponist George Fenton, die op 28/12 zijn muziek voor de immens populaire natuurdocumentaires van de BBC dirigeert in de Ziggo Dome. Ga je door die eindeloze reeksen natuurbeelden jezelf niet herhalen, vraagt Voermans zich af? Het antwoord is bevestigend: ‘Ik heb in eerste instantie ook nee gezegd tegen Planet Earth, [...] het gaat om dertien uur film, met evenveel muziek!’ Het feit dat elke aflevering een eigen regisseur had bleek een zegen: ‘Ik kon daardoor steeds min of meer met een schone lei beginnen’.
Met de ‘heli gimbal’ een camera met mega-zoomlens die vastzit aan een helicopter, konden de makers van extreme close-up heel langzaam uitzoomen naar breed beeld. Fenton: ‘Daar maakte ik long flowing music bij. De Amerikaanse coproducent vond dat te langzaam, omdat de mensen aan snelle montages gewend zijn. Maar uiteindelijk werd die trage beweging juist het kenmerk van Planet earth. Volgens Fenton heeft de filmcomponist van nu niet meer de vrijheid die hij vroeger had, denk aan Max Steiner, Henry Mancini, John Williams en Bernard Hermann. Hij heeft daarom veel bewondering voor de muziek van Jonny Greenwood voor There will be blood en Bodysong: ‘Hij komt uit een andere wereld en doet gewoon wat hij doet.’
Rian de Waals pleidooi voor de pianobewerking
In de Volkskrant van 19/12 een prachtig artikel van Christo Lelie over het postuum gepubliceerde promotieonderzoek van pianist Rian de Waal. ‘Bij voorkeur geen transcripties op uw programma’ zo lieten concertorganisatoren De Waal in de periode na zijn overwinning op het Koningin Elisabethconcours in ’83 meermaals weten. Maar hij liet zijn liefde voor het genre transcriptie niet onder stoelen of banken stoppen, en besloot tot een promotieonderzoek, dat vergezeld zou gaan van cd’s ingespeeld door de promovendus. Toen De Waal in 2011 op 53-jarige leeftijd overleed, was het werk nog net niet voltooid. Zijn vrienden en weduwe Marion van den Akker hebben nu het manuscript geredigeerd en gepubliceerd onder de titel Metamorphoses, the Art of the Piano Transcription.
‘De Waals schrijfstijl is onderhoudend en informatief voor zowel kenners als liefhebbers. De lezer moet behalve Engels wel noten kunnen lezen, want het boek bevat vele muziekvoorbeelden. Maar gelukkig staat het merendeel daarvan conpleet op de cd’s in De Waals eigen technisch superieure en muzikaal warm klinkende vertolkingen.’ Naast een geschiedenis van de bewerking van Middeleeuwen tot nu waarin ook aandacht voor twintigste-eeuwers als Myra Hess en Wilhelm Kempff, is het boek vooral een warm pleidooi voor de bewerking. De Waal: ‘Een goede transcriptie vertelt ons iets: het is een muzikaal essay over een muzikaal onderwerp. Het is muziek over muziek.’
Cd’s
De Volkskrant publiceerde op 20/12 een lijst toppers uit 2013 van de verschillende muziekrecensenten. Na even zoeken, ook een paar rappresentanten van de muziek van nu: Volodos plays Mompou van Sony Classical, bij de muziek van de Catalaan Mompou ‘balanceert de pianist op het snijvlak van klank en stilte (Biëlla Luttmer); George Benjamin: Written on Skin van Nimbus, ‘sensibel, virtuoos, gloeiend [...] een hedendaagse opera die overrompelt.’ (Guido van Oorschot); Around Prague, Ebony Band van Channel, muziek uit het interbellum ‘soms jazzy, soms cerebraal, altijd verrassend en vitaal, opgedolven door Werner Herbers, subliem gespeeld door zijn Ebony Band.’ (Frits van der Waa)
Guido van Oorschot besteedde op 18/12 (Volkskrant,****) aandacht aan een nieuwe schijf van Harmonia Mundi. Tenor Mark Padmore zocht naar landschapsschilders onder de componisten van het begin van de 20e eeuw en nu. Hij selecteerde werken van Vaughan Williams, Peter Warlock en van onze tijdgenoot Jonathan Dove. ‘De tenor heeft verschillende setjes stembanden paraat: dichterlijk, dramatisch of vertellend. Een revelatie is The Curlew (1920) van Peter Warlock, vol bitterzoete melancholie.’